A contribución de Javier Costas Goberna á recuperación da memoria histórica tanto do Mosteiro de Santa María de Oia como do municipio oiense é de incalculable valor. O seu interese, perseveranza e capacidade de investigación fixeron posible recoñecer e poñer en valor a riqueza dun gran número de petróglifos, da actividade do territorio en época romana, e por suposto da relevancia e ascendencia do Mosteiro de Oia en diferentes etapas históricas e en xeografías que chegaron a alcanzar a propia Lisboa. Membro do Instituto de Estudos Vigueses, é autor de innumerables publicacións. É por todo iso, polo que foi seleccionado para ser o homenaxeado co “II Recoñecemento Mosteiro de Oia”.
Foi durante unha tarde marcada pola outonal caída das follas nos xardíns do Mosteiro cando se celebrou a homenaxe, marcado non só pola entrega dun obsequio para o recordo, senón polo acordo na publicación dunha nova obra baixo o título ‘Os Monxes de Oia. De heroes a viláns no século XVII’. Este traballo profundará na extrema complexidade que viviron os monxes nese período, ao estar obrigados a manter a praza de armas nun momento de alta tensión política e militar entre España e Portugal.
Este novo traballo publicarase a principios do 2021 en colaboración co Mosteiro de Oia, a través da súa editorial Serra da Groba.
A relación de Javier Costas Goberna co Mosteiro de Oia ven dende hai quince anos, chegando a colaborar entón e xunto coa Asociación de Amigos do Mosteiro de Oia (ACAMO), no 75º Aniversario como BIC entre outras iniciativas.
Máis recentemente, a colaboración tivo lugar ao redor do libro publicado en 2019, “Con outra mirada. O horror da Guerra Civil Española no Mosteiro de Oia. 1936-1939”. Esta obra que nace da investigación dun equipo formado por Lucía Alvarez, Lorena González e polo mesmo, detalla as pegadas e os testemuños de presos republicanos e familiares, así como de veciños de Oia que viviron aqueles anos.
O Mosteiro de Oia protexeu os escritos nas paredes realizados polos presos nos anos 1937 e 1939 a través de diferentes actuacións do 2005 ao 2019. Os autores tiveron acceso ao mosteiro para traballar sobre as localizacións orixinais antes de que se procedese á súa extracción, restauración e musealización das pinturas para poder eliminar o risco da súa desaparición.
O ‘I Recoñecemento Mosteiro de Oia’ foi entregado a Joan Salvador en novembro do 2019, coincidindo coa inauguración da mostra “Vos presos do Mosteiro. Memorias dá Guerra Civil Española”. Joan Salvador saíu do Campo de Concentración de Oia en decembro de 1938 e durante a inauguración compartiu cos asistentes anécdotas e recordos que non deixaron a ninguén indiferente. Con iniciativas como esta, o Mosteiro de Oia continúa traballando por poñer en valor un patrimonio único.
